«Πώς οι Γερμανοί ανέχονταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που
έφτιαχνε ο Χίτλερ;» H ερώτηση
απευθύνεται από μια μαθήτρια γυμνασίου του Πάλο Άλτο στον κύριο Τζόουνς,
καθηγητή της Ιστορίας, στα τέλη της δεκαετίας του ΄60. Αντί για απάντηση, ο καθηγητής προτείνει ένα
ανατρεπτικό πείραμα, με στόχο την κριτική προσέγγιση των γεγονότων. Καθώς το πείραμα περνάει στην
εφαρμογή του, μαθητές και καθηγητής εμπλέκονται σε ένα ανεξέλεγκτο παιχνίδι
ρόλων, που τους βυθίζει στη δίνη ενός επικίνδυνου μηχανισμού εξουσίας. Η εμπειρία
του πειράματος θα τους οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις και θα τους φανερώσει το
αδυσώπητο πρόσωπο του φασισμού.
Την Τρίτη 27/1/15, οι
μαθητές της Γ' τάξης του Σχολείου μας, παρακολουθήσαμε το παραπάνω σενάριο στο
θέατρο «Χώρα» στην Κυψέλη.
Η παράσταση ήταν
αρκετά «έντονη» και ενδιαφέρουσα, μας κρατούσε σε αγωνία καθ’ όλη την διάρκειά
της. Πιστεύω πως όλα τα παιδιά κατανόησαν την απάντηση στην απλή ερώτηση της
μαθήτριας που απευθύνθηκε στον δάσκαλό της στην αρχή. Ένας ολόκληρος λαός να
υποστηρίζει πιστά πράξεις φασισμού; Με ένα πολύ απλό πείραμα, ο καθηγητής μας
βοήθησε να καταλάβουμε πώς κάτι τέτοιο ήταν δυνατόν. Από εκεί που το μάθημά του
γινόταν με απόλυτη απλότητα και διασκέδαση, άρχισε να επιβάλει μια συγκεκριμένη
στάση με την οποία θα έπρεπε όλοι οι μαθητές του να κάθονται μέσα στην τάξη (τα
πόδια σε ευθεία με το πάτωμα, τα γόνατα σε γωνία ενενήντα μοιρών και τα χέρια
πιασμένα πίσω από την πλάτη), αλλά και συγκεκριμένες, αυστηρές διαδικασίες με
τις οποίες γίνονταν ερωτήσεις και απαντήσεις στη διάρκεια του μαθήματος. Οι
μαθητές όμως δεν αντέδρασαν σε καμία από αυτές τις ξαφνικές απαιτήσεις. Όχι
μόνο δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα τους νέους κανόνες που ίσχυσαν στην τάξη, αλλά εκτελούσαν στο ακέραιο και με ταχύτητα όλες τις εντολές που τους δίνονταν. Μάλιστα, η συμμετοχή στο μάθημα, στις ερωτήσεις, τις
απαντήσεις και τη συζήτηση, έγινε καθολική, από μερική που ήταν προηγουμένως,
και υπόθεση όλων μόλις εφαρμόστηκαν οι νέοι κανόνες ερωταπαντήσεων.
Δηλαδή, ένιωθαν ότι
κάτι τους ένωνε, ότι είχαν εξουσία, ότι είχανε κάποιο σκοπό να
πραγματοποιήσουν. Έτσι, ήταν τόσο τυφλωμένοι από τον σκοπό τους και τόσο
αφοσιωμένοι, που όταν τα πράγματα άρχισαν να εμπλέκουν πράξεις φασισμού και
βίας, δεν αντέδρασαν...
