Ο Άγιος Βασίλης σήμερα είναι μία διεθνής μορφή η οποία
διανέμει δώρα σε παιδιά τα Χριστούγεννα κατά τη διάρκεια του χρόνου. Γι’ αυτό
τον λόγο λοιπόν είναι κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς και των
Χριστουγέννων. Η γνωστή παρουσία του με κόκκινη στολή, λευκή γενειάδα, τα
γυαλιά του, πάντα χαμογελαστός με το σάκο με τα δώρα, πάνω σε έλκηθρο που το
σέρνουν ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον
αγαπημένο ήρωα των παιδιών τις ημέρες των εορτών ακόμη και σε χώρες μη
Χριστιανικές.
Η ονομασία του είναι πλούσια στις διάφορες χώρες όπως:
ο «Σάντα Κλάους» των Άγγλων,
ο «Περ Νοέλ» των Γάλλων,
ο «Σίντερ-Κλάας» των Ολλανδών,
ο «Βάιναχτσμαν» των Γερμανών,
ο «Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ» των Κινέζων,
ο «Χοτέισο» των Ιαπώνων και
ο «Babbo Natale» των Ιταλών.
Όλες αυτές η πληροφορίες είναι πασίγνωστες για τον Άγιο
Βασίλη. Ποια είναι όμως η αληθινή του ταυτότητα και ποιο το μυστικό του;
Η μορφή του «εμπορικού» Άγιου Βασίλη εμφανίζεται στο ποίημα
«The Night before Christmas or A Visit of St. Nicholas» (Η Νύχτα πριν τα
Χριστούγεννα ή μια Επίσκεψη του Άγιου Νικόλαου), γραμμένο από τον Clement Clarke
Moore, που δημοσιεύτηκε το 1823. Η οπτικοποιημένη εκδοχή πρωτοεμφανίστηκε στο
περιοδικό «Harper’s Weekly» το 1863.
Αναφορά σε αυτόν
γίνεται και στο παιδικό βιβλίο «The Life and Adventures of Santa Claus» του
1902. Λίγο αργότερα η White Rock Beverages, μια εταιρεία αναψυκτικών, τον
χρησιμοποίησε το 1915 για να πουλήσει μεταλλικό νερό και το 1923 τζίντζερέιλ.
Το 1931 η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola
παρουσίασε τον Άγιο Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα τα προϊόντα της εταιρείας
στα χρώματα βεβαίως εκείνης.
Η διαφήμιση αυτή υπήρξε εμπορικά τόσο επιτυχής που
έμελλε να γίνει σήμα δημοτικότητάς της ανά τον κόσμο. Η μακρόχρονη χρήση του σε
διαφημίσεις της Coca-Cola παγίωσε την εμφάνισή του και ειδικά τα κόκκινα ρούχα,
έτσι λοιπόν ξεκίνησε και ο φημισμένος Άγιος Βασίλης που έχουμε σήμερα και που
τον περιμένουν τα παιδιά πως και πως να έρθει, τα Χριστούγεννα.
Ιστορικά στοιχεία
Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Άγιος Βασίλης είναι ο
Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη
ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και είναι καταγεγραμμένος στην παγκόσμια
ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης
φιλανθρωπίας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος ήταν ψηλόλιγνος, με
μαύρα μάτια και γένια.
Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε στης 31 Δεκεμβρίου του 378. Η 1η
Ιανουαρίου του 379, ημέρα της κηδείας του, θεωρήθηκε από όλους τους
χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά. Στα
κάλαντα της Πρωτοχρονιάς κύριο πρόσωπο είναι ακριβώς ο Μέγας Βασίλειος για το
έργο του οποίου γίνεται υπενθύμιση στον σπιτονοικοκύρη ώστε να το επαναλάβει επ’
ωφελεία βεβαίως των παιδιών που ψάλλουν.
Στη Δύση το πρόσωπο του Αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με
την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του.
Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί έχουν
προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του
Βορρά, μεγάλες κάλτσες κ.λπ.) μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα.
Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε
περίπου στη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό από τους
«συγγενείς» μετανάστες που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον «Δυτικό»
Άγιο Βασίλη.
