Με τις πρώτες βροχές του
φθινοπώρου ανθίζουν τα κυκλάμινα τα πιο ωραία αγριολούλουδα της ελληνικής
υπαίθρου. Στα αρχαία χρόνια τα κυκλάμινα εμφανίζονται με δύο ονομασίες
‘κισσόφυλλα’ διότι το σχήμα των φύλλων τους έμοιαζε με τα φύλλα του κισσού και ‘χελώνια’ εφόσον το σχήμα του
βολβού της ήταν παρόμοιο με το καβούκι της χελώνας. Η σύγχρονη ονομασία
πιθανότατα οφείλεται στο κυκλικό στεφάνι που σχηματίζουν τα φύλλα του.
Τα κυκλάμινα κατάγονται από την
Περσία και συμβολίζουν την αγνότητα της ζωής και την άδολη σκέψη. Είναι πολυετή
φυτά μικρού ύψους με μωβ ή λευκά άνθη και σκουροπράσινα φύλλα σε σχήμα καρδιάς.
Φύονται σε σκιερά μέρη συνήθως κάτω από δέντρα, θάμνους αλλά και σε σχισμές βράχων.
Κάποια είδη ανθίζουν την άνοιξη και κάποια το φθινόπωρο. Πρώτα βγαίνουν τα άνθη
και αργότερα τα φύλλα του. Σαν
αγριολούλουδο αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες. Το γένος κυκλάμινο περιλαμβάνει
24 είδη αλλά μόλις 5 από αυτά τα συναντάμε
στην Ελλάδα. Το Γραικό κυκλάμινο γνωστό και με το όνομα ‘λουλουδάκι’ ή ‘σκυλάκι΄
είναι το ποιο συνηθισμένο είδος κυκλάμινου στην Ελλάδα. Τα άλλα τέσσερα είναι
το περσικό κυκλάμινο που το βρίσκουμε στον Άθω και στα Δωδεκάνησα, το διάχυτο
που φυτρώνει στην ηπειρωτική Ελλάδα , το κισσόφυλλο που το συναντάμε σε όλα τα
ελληνικά δάση και τέλος το κρητικό το οποίο βρίσκεται μόνο στην Κρήτη.
Οι βολβοί του κυκλάμινου περιέχουν μία τοξική ουσία την κυκλαμίνη η
οποία προκαλεί στον άνθρωπο τοπικά ερεθιστικά φαινόμενα και όταν καταναλωθεί σε
μεγάλες δόσεις προξενεί γαστρεντερικές διαταραχές
, ζάλη και σπασμούς. Πρόσφατες μελέτες παρουσίασαν ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες
κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες και οι οποίες εφαρμόζονται πλέον στην
φαρμακευτική.
Όλα τα είδη κυκλάμινου προστατεύονται από τη Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο
Απειλούμενων Ειδών (CITES).
Το κυκλάμινο έγινε σύμβολο και πηγή
έμπνευσης για αρκετούς ζωγράφους, ποιητές και λογοτέχνες .
«- Κυκλάμινο, κυκλάμινο στου βράχου τη
σχισμάδα
που βρήκες χρώματα κι ανθείς που μίσχο
και σαλεύεις;
- Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα στάλα
μαντίλι ρόδινο έπλεξα κι ήλιο μαζεύω
τώρα».
( Γ. Ρίτσος)
