Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, γνωστός και ως υπολογιστής των Αντικυθήρων ή αστρολάβος των Αντικυθήρων ή χρονολόγιο των Αντικυθήρων, είναι ένα αρχαίο έργο, το οποίο λειτουργούσε ως αναλογικός, μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων και παρουσιάζει ομοιότητες με πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό.
Αρχικά, όμως, πρέπει να δούμε γιατί ο μηχανισμός αυτός θεωρείται ο πρώτος «υπολογιστής». Ως υπολογιστή ορίζουμε οποιαδήποτε συσκευή που μπορεί να αποθηκεύσει και να επεξεργαστεί πληροφορίες, να λύσει μαθηματικές εξισώσεις και να αναδείξει το αποτέλεσμά τους. Υπάρχουν δύο είδη υπολογιστών: ψηφιακοί, όπως το κινητό, από το οποίο διαβάζετε αυτή την στιγμή, και αναλογικοί, όπως ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, οι οποίοι δουλεύουν με γρανάζια.
Ο υπολογιστής αυτός ανασύρθηκε από αλιείς σε ναυάγιο ανοικτά της ελληνικής νήσου Αντικύθηρα, νοτίως της Πελοποννήσου, μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την χρονολογία του ναυαγίου, το οποίο ενδέχεται να συνέβη ανάμεσα στο 76 π.Χ. και 60 π.Χ. Θα μπορούσε να ήταν κατασκευασμένο μέχρι μισό αιώνα πριν το ναυάγιο. Ήταν ανάμεσα στην μεγαλύτερη συλλογή ελληνικών τεχνουργημάτων που έχει βρεθεί ποτέ!
Όταν τελικά ανακαλύφθηκε το κομμάτι αυτό, αποτελούσε ένα μυστήριο που δεν θα λύνονταν ως το προς τι πραγματικά είναι μέχρι περίπου έναν αιώνα μετά! Δύο έμπειροι ιστορικοί κατάφεραν με τομογραφία να καταλάβουν τι ήταν αυτό που τόσο καιρό δεν γνώριζαν.
Επρόκειτο για έναν πολύπλοκο συνδυασμό γραναζιών μέσα σε ένα αρχικά ξύλινο κουτί, στο μέγεθος ενός βιβλίου! Μία λαβή στο πλευρό του κουτιού έλεγχε χειροκίνητα τα γρανάζια, τα οποία με την σειρά τους κινούσαν μια σειρά δεικτών στο μπροστινό και πίσω μέρος. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η Γη ήταν στο κέντρο του σύμπαντος. Έτσι εξηγείται γιατί η Γη στον υπολογιστή μας, βρίσκονταν ακριβώς στο κέντρο της μπροστινής πλευράς, με το φεγγάρι, τον ήλιο και τους πέντε γνωστούς τότε πλανήτες να είναι σε τροχιά γύρω της. Υπήρχαν επίσης δαχτυλίδια για τα ζώδια, που καθορίζονταν με βάση την θέση πλανητών και αστερισμών. Στο πίσω μέρος υπήρχαν δύο σπειροειδή δαχτυλίδια με μεγάλους δείκτες στην μέση. Το πάνω έδειχνε τον 19ετή μετωνικό κύκλο, που αποτελούσε τη βάση για πολλά αρχαία ημερολόγια. Μέσα σε αυτό υπήρχε ένα παρόμοιο δαχτυλίδι σε μικρότερη κλίμακα που έδειχνε τον 4ετή κύκλο των ολυμπιακών αγώνων. Όσο για το κάτω, εκείνο μπορούσε να προβλέψει τις εκλείψεις!
Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν μια πολύπλοκη προσομοίωση του κόσμου μέσα σε ένα μικρό, ξύλινο κουτί. Είμαστε, λοιπόν, τυχεροί που αυτό το πλοίο βυθίστηκε 2.000 χρόνια πριν!
