Παιδιά θύτες και θύματα βίας: Το «bullying» στην Ελλάδα. Παρουσίαση στο θέατρο των Σχολείων μας (υπεύθυνη καθηγήτρια: κ. Ιωάννα Κούρτη)
«Καλύτερα
να φτιάχνουμε ευτυχισμένους σκουπιδιάρηδες παρά νευρωτικούς σοφούς».
-Αλεξάντερ Νηλ
Σκοτσέζος προοδευτικός παιδαγωγός
Eκατοντάδες περιστατικά
που λαμβάνουν χώρα καθημερινά σε κάθε σχολείο της χώρας έχει λάβει εκπληκτικές
διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, προβληματίζοντας και συνταράζοντας το
πανελλήνιο για τον ρόλο του σύγχρονου σχολείου και για το κατά πόσο ασφαλή
είναι τα παιδιά.
Ερωτηματολόγια
που συμπληρώνουν οι ίδιοι οι μαθητές, καταδεικνύουν πως σχεδόν ένα στα έξη
παιδιά έχει πέσει θύμα βίας, είτε σωματικής(ξυλοδαρμοί), είτε
ψυχολογικής(ειρωνεία, απειλές, υβριστική συμπεριφορά, επικρίσεις, κακεντρεχή
σχόλια, σαρκαστική διάθεση), καθώς και θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, του
λεγόμενου cyber bullying, που εκδηλώνεται μέσα από τα κινητά και το διαδίκτυο,
από συμμαθητές του ή μαθητές μεγαλύτερων τάξεων, που συνήθως έχουν μια
συγκεκριμένη σωματική διάπλαση και σωματότυπο που φανερώνει διάθεση για
επικράτηση, άσκηση δύναμης και επιβολής. Το παιδί θύμα, συνήθως ντρέπεται να
ομολογήσει και να αποκαλύψει την κατάσταση θυματοποίησής του ακόμη και σε πολύ
κοντινά του πρόσωπα με συνέπεια να εσωτερικεύει όλη αυτή την αρνητική ενέργεια
που σταδιακά θα αποβεί μοιραία για την υπόσταση και την ψυχοσυναισθηματική
ανάπτυξή του.
Σύμφωνα με
πρόσφατες έρευνες, αμερικανών επιστημόνων, το τραύμα από όποια μορφή
κακοποίησης κι αν προέρχεται - σωματική, ψυχολογική ή λεκτική - έχει μία
δραματική επιρροή επάνω και στη δομή και στη χημεία του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου του παιδιού,
πράγμα που αποτελεί αιτία εμφάνισης προβλημάτων τόσο στη μάθηση όσο και στη
γενικότερη συμπεριφορά του. Η κακομεταχείριση καταστρέφει τις εγκεφαλικές δομές
που σχετίζονται με τη λογική σκέψη και τη δυνατότητα να επεξεργαζόμαστε
αναμνήσεις και συναισθήματα. Για το λόγο αυτό τα παιδιά που έχουν υποστεί
σωματική ή ψυχολογική βία, στην παιδική τους ηλικία αργότερα επιδεικνύουν
ιδιαίτερα σκληρή κι επιθετική συμπεριφορά στον χώρο του σχολείου αλλά και
γενικότερα ή εγκλωβίζονται για πάντα στον ρόλο του θύματος, εκδηλώνοντας
εσωστρέφεια, απαισιοδοξία, υποτονικότητα, ψυχολογικές διακυμάνσεις ή διαταραχές,
χαμηλή αυτοεκτίμηση και καταστάσεις αυτοκτονικού ιδεασμού. Τι κάνουμε σε αυτή
την περίπτωση; Καταρχάς οι γονείς που το παιδί του έχει πέσει θύμα σχολικού
εκφοβισμού θα πρέπει να μπορούν να το διαγνώσουν μόνο εφόσον είναι σε
καθημερινή επικοινωνία μαζί του και το πλησιάζουν συναισθηματικά, κτίζοντας
παράλληλα μια σχέση φιλίας με αυτό, ώστε να μπορούν να εκμαιεύσουν τυχόν
πληροφορίες. Να του προσφέρουν αγάπη, ασφάλεια και υποστήριξη σε φυσιολογικά
επίπεδα. Ειλικρίνεια και επίδειξη σεβασμού στην προσωπικότητά του. Επιπλέον,
καλό θα ήταν να διατηρούν συνεχή επικοινωνία με τους αρμόδιους σχολικούς φορείς.
Ποιος είναι ο
ρόλος των εκπαιδευτικών; Να διαχειρίζονται τη διαφορετικότητα του κάθε παιδιού
και της αντίστοιχης συμπεριφοράς(ηλικία, καταγωγή, κοινωνική προέλευση,
οικονομικό επίπεδο, πολιτιστικό και μορφωτικό επίπεδο οικογένειας, βαθμός
ευαισθησίας του κάθε παιδιού κ.λπ.). να μάθουν στα παιδιά να πιστεύουν στον
εαυτό τους, να τα βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουν πως αποτελούν μια ξεχωριστή
ανεπανάληπτη και μοναδική προσωπικότητα και να μην επιτρέπουν σε κανέναν να
τους την αμαυρώνει και να τους την προσβάλει. Να τους μάθουν να αντιμετωπίζουν
κάθε φαινόμενο βίας με αδιαφορία και
ανωτερότητα, έτσι ώστε ο θύτης να χάσει το ενδιαφέρον. Για να προλάβει ο
εκπαιδευτικός προβληματικές συμπεριφορές θα πρέπει να μπορεί να εξασφαλίσει μια
επιτυχημένη διεύθυνση της τάξης μέσα από τη δημιουργία θετικού μαθησιακού
περιβάλλοντος, το οποίο είναι ο καλύτερος τύπος προληπτικού φαρμάκου.
Κωνσταντίνα Καρά
