ΕΘΙΜΑ
ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΛΛΗ
Σε λίγο το σχολείο τελειώνει και όλοι
περιμένουμε τις καλοκαιρινές διακοπές. Ωστόσο, δεν έχει περάσει πολύς καιρός
από τις πασχαλινές μας διακοπές! Με αφορμή, λοιπόν, αυτά που ζήσαμε πρόσφατα
στα μέρη της Ελλάδας, τα οποία επισκεφθήκαμε, σας παραθέτω μερικά από τα έθιμα
αυτής της μεγάλης θρησκευτικής γιορτής.
Το Πάσχα, σε κάθε γωνιά της χώρας μας
γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο και σε ορισμένες περιοχές αναβιώνουν ήθη και
έθιμα που προσδίδουν ένα ιδιαίτερο «χρώμα» σε αυτή την εορταστική περίοδο. Το
«κάψιμο του Ιούδα», η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης του Εσταυρωμένου και η
Ανάσταση σε νεκροταφεία είναι ορισμένες μόνο από τις παραδόσεις που
συνεχίζονται μέχρι σήμερα σε πολλές πόλεις και χωριά.
Κέρκυρα, Μπότηδες:
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, στην Εκκλησία της Παναγίας των Ξένων αναπαρίσταται
ο σεισμός που είχε γίνει, σύμφωνα με τις Γραφές, στον τάφο του Ιησού κατά την
πρώτη Ανάσταση. Με το σήμα, λοιπόν, της πρώτης Ανάστασης, οι κάτοικοι στη
Σπιανάδα και στο Λιστόν γεμίζουν με νερό πήλινα κανάτια ή μπότηδες, όπως τα
ονομάζουν, και τα πετάνε από τα μπαλκόνια τους στα πόδια όσων τριγυρνούν στα
καντούνια, ενώ παντού ηχούν τα εύθυμα εμβατήρια που παίζει η περίφημη
φιλαρμονική του νησιού.
Πάτμος, Τελετή
του Ιερού Νιπτήρα: Πρόκειται για την
αναπαράσταση της πράξης του Ιησού πριν τον Μυστικό Δείπνο. Ο Χριστός πήρε μια
λεκάνη νερό και έπλυνε τα πόδια των μαθητών του. Η αναπαράσταση λαμβάνει χώρα
το μεσημέρι της Μεγάλης Πέμπτης, στην πλατεία Ξάνθου, μπροστά στο Δημαρχείο.
Τους 12 Αποστόλους υποδύονται μοναχοί ή κληρικοί και τον ρόλο του Χριστού, ο Ηγούμενος
της Μονής Θεολόγου, ενώ τον ρόλο του Ευαγγελιστή ένας κληρικός. Η αναπαράσταση
γίνεται μέσα σε αυστηρά μοναστηριακό κλίμα με τον Απόστολο Πέτρο και τον Ιούδα
ως «πρωταγωνιστές» μέχρι την ώρα που ο Ηγούμενος θα ραντίσει συμβολικά τα πόδια
των μοναχών με νερό. Έπειτα η πομπή επιστρέφει στο Μοναστήρι.
Ύδρα, Επιτάφιος
στη θάλασσα: Όποιος επιλέξει να περάσει
τις άγιες μέρες του Πάσχα στο νησί της Ύδρας, θα ζήσει από κοντά την μοναδική
εμπειρία της περιφοράς του επιταφίου στη συνοικία Καμίνι. Ο επιτάφιος εδώ
μπαίνει στη θάλασσα όπου διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας
μία ατμόσφαιρα κατανυκτική την οποία απολαμβάνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες
επισκέπτες του νησιού. Στη συνέχεια 4 επιτάφιοι συναντώνται στο κεντρικό
λιμάνι.
Πάρος, Αναπαράσταση των Παθών: Η αναπαράσταση των Παθών είναι το μοναδικό έθιμο
που πραγματοποιείται στο νησί κατά την περιφορά του Επιταφίου στα ορεινά χωριά
Μάρπησσα, Μάρμαρα, Πρόδρομο, Λεύκες και Άσπρο Χωριό. Καθώς ο Επιτάφιος περνά τα
δρομάκια των νησιών, κάνει συνολικά 15 στάσεις στις οποίες αναπαριστώνται
ζωντανά εικόνες των Παθών του Χριστού. Παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή
μαθητές του Χριστού ζωντανεύουν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, τον
«Μυστικό Δείπνο», το μαρτύριο της Σταύρωσης κ.α., ενώ σε κάθε μία από αυτές τις
στάσεις φωτίζεται εντυπωσιακά και ένα σημείο του βουνού. Το βράδυ του Σαββάτου
το έθιμο κορυφώνεται με την αναπαράσταση της Ανάστασης μέσα σε μία εκθαμβωτική
ατμόσφαιρα χιλιάδων κεριών και αμέτρητων πυροτεχνημάτων που φωτίζουν μαγευτικά
τον ουρανό του Αιγαίου.
Λεωνίδιο,
1000 Αερόστατα: Στην όμορφη κωμόπολη της
Τσακωνιάς, το Λεωνίδιο Αρκαδίας, η Λαμπρή γίνεται όνομα και πράγμα, αφού εδώ
και έναν περίπου αιώνα, το βράδυ της Ανάστασης τηρείται το έθιμο των
αερόστατων. Τα παιδιά των πέντε ενοριών συναγωνίζονται στις επιτυχείς «πτήσεις»
των χρωματιστών φωτεινών αερόστατων, τα οποία ετοιμάζουν επί εβδομάδες πριν το
Πάσχα. Για περίπου 5 λεπτά μετά το «Χριστός Ανέστη», φεύγουν από την κάθε
εκκλησία 200 αερόστατα και ο ουρανός αποκτά… έξτρα αστέρια, ενώ παράλληλα το
ευαγγέλιο διαβάζεται και στην τσακωνική διάλεκτο.
Θράκη,
Το κάψιμο του Ιούδα: Όλοι αντιλαμβανόμαστε το
περιεχόμενο του εθίμου, αλλά το ενδιαφέρον είναι στον τρόπο εφαρμογής του. Τα
παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι
ζητώντας από τους κατοίκους κλαδιά τα οποία χρησιμοποιούν τη Μεγάλη Παρασκευή
μετά την περιφορά του Επιταφίου για να βάλουν φωτιά και να «κάψουν» τον Ιούδα.
Μάλιστα, συνηθίζεται να κρατούν μέρος αυτής της στάχτης για να την ρίξουν στα
μνήματα.
