Επίκαιρο και συγκλονιστικό το ντοκιμαντέρ «Καλάβρυτα - Άνθρωποι
και σκιές» του Ηλία Γιαννακάκη, που είδαμε στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της
Θεσσαλονίκης, και το οποίο δίκαια κέρδισε το βραβείο της Διεθνούς Κριτικής (FIPRESCI).
Πρόκειται βέβαια για τη σφαγή -εκτέλεση σε αντίποινα, όπως την παρουσίασαν οι
Γερμανοί ναζί δολοφόνοι- στις 13 του Δεκέμβρη του 1943 όλων των αρρένων
κατοίκων, από 14 χρόνων και άνω, της αρκαδικής αυτής κωμόπολης, καθώς και το
κάψιμο ολόκληρης της πόλης -οι ναζί εκτέλεσαν συνολικά 667 άτομα και έκαψαν
1.000 σπίτια.
Ο
υπότιτλος «Άνθρωποι και σκιές» ρίχνει φως και στον τρόπο με τον οποίο ο
σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ αντιμετώπισε το θέμα του. Ύστερα από μια παρουσίαση,
μέσα από ένα ενδιαφέρον υλικό, της πόλης και της ιστορίας της (τη συμμετοχή της
στον απελευθερωτικό πόλεμο του '21, το ρόλο του οδοντωτού σιδηρόδρομου, αλλά
και την προπολεμική κοσμική και τουριστική ζωή της πόλης) και τις λιγοστές που
έχουν διασωθεί σπαραχτικές εικόνες των μανάδων στην επέτειο της σφαγής το 1945,
ο σκηνοθέτης εστιάζει το ενδιαφέρον του στους επιζήσαντες, βασικά τα παιδιά που
στην περίοδο της σφαγής ήταν κάτω των 14 χρόνων, που μιλούν για τις φριχτές
μνήμες ενός παρελθόντος που τους στοιχειώνει. Άνθρωποι-σκιές που, 70 χρόνια
μετά, διερωτώνται για όσα τους συνέβησαν, άνθρωποι που δεν μπορούν να ξεχάσουν
τις θηριωδίες των ναζί αλλά και τους φριχτούς θανάτους των δικών τους -γονιών,
αδερφών, συγγενών. Ένα από τα πολλά ντοκουμέντα των θηριωδιών των ναζί εις βάρος της χώρας μας που πρέπει όχι μόνο να προβάλλεται στα σχολεία, για να θυμίζει στη νέα γενιά την ιστορία της, αλλά και να σταλεί στην κυρία Μέρκελ που αρνείται την οποιαδήποτε αποζημίωση, προσποιούμενη πως η χώρα της έχει απλά μια ηθική ευθύνη.
Με την επίδραση των τούρκικων τηλεοπτικών σαπουνόπερων στο γυναικείο πληθυσμό χωρών των Βαλκανίων, της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, και όχι μόνο, καταπιάνεται στο εξαιρετικά ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ της, «Kismet», η Νίνα Μαρία Πασχαλίδου.
Η σκηνοθέτρια προσπαθεί να εξηγήσει την εκπληκτική αυτή επιτυχία των σειρών, που έχουν δει μέχρι σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι. Οι σύγχρονες γυναίκες πρωταγωνίστριες, που διεκδικούν μια ανεξάρτητη ζωή, που αγαπούν με βάση τους δικούς τους όρους, που αγωνίζονται και απαιτούν δικαιοσύνη, σε σειρές όπως το «Noor» (ή «Gumus») και «Fatmagul», έχουν σπρώξει αμέτρητες γυναίκες, στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, να απαιτήσουν τα ίδια δικαιώματα (συχνά και διαζύγιο, κάτι που δεν τολμούσαν πριν), όπως μαθαίνουμε από τις ίδιες, στις αποκαλυπτικές συνεντεύξεις τους στη σκηνοθέτρια.
Στη «Fatmagul», μάλιστα, όταν η πρωταγωνίστρια, θύμα βιασμού, καταφεύγει στο δικαστήριο, οι γυναίκες θεατές εμφανίστηκαν κατά εκατοντάδες για να συμμετάσχουν στη σκηνή έξω από το δικαστήριο, απαιτώντας δικαιοσύνη για τη Φατμαγκιούλ.
Ενώ, σε χώρες όπως η Ελλάδα, ο γυναικείος πληθυσμός ξαναβρίσκει, όπως μαθαίνουμε απ' όσα οι ίδιες οι γυναίκες εκμυστηρεύονται, τις οικογενειακές αξίες και την αίσθηση της γειτονιάς των δεκαετιών του '50 και του '60.
Στο «Ain't Misbehavin'», ο Γάλλος σκηνοθέτης Μαρσέλ Οφίλς, γνωστός μας από το κλασικό ντοκιμαντέρ «Η θλίψη και ο οίκτος», και γιος του μεγάλου σκηνοθέτη Μαξ Οφίλς, αφηγείται ιστορίες από την παιδική του ηλικία μέχρι σήμερα, ιστορίες μνήμης από την καθημερινή ζωή του, αλλά και από τον ίδιο τον κινηματογράφο (με ενδιάμεσες σκηνές από τις ταινίες του διάσημου πατέρα του), ιστορίες άλλοτε κωμικές και άλλοτε πικρόγλυκες, με συναντήσεις με πρόσωπα όπως ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο Γούντι Αλεν, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ και ο Φρανσουά Τριφό.
Στις ενδιαφέρουσες ταινίες και το ντοκιμαντέρ «Παναγιώτης Τέτσης - παίζοντας με τα χρώματα» του Γιάννη Βαμβακά. Πορτρέτο του διάσημου Υδραίου ζωγράφου, καλλιτέχνη που με την άφθονη χρήση των χρωμάτων έδωσε μιαν άλλη διάσταση στην ελληνική ζωγραφική. Σε συνεντεύξεις με διάφορα πρόσωπα (ειδικούς και μη), αλλά και με σχόλια από τον ίδιο το ζωγράφο (που είναι και τα καλύτερα κομμάτια της ταινίας), καταφέρνουμε να διεισδύσουμε στον κόσμο της ξεχωριστής ζωγραφικής του και να γνωρίσουμε διάφορες πλευρές από τη ζωή, τις σκέψεις και τις επιδράσεις του καλλιτέχνη.
ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ
* Βραβείο FIPRESCI: Για ελληνική παραγωγή στην ταινία «Καλάβρυτα - Ανθρωποι και σκιές» του Ηλία Γιαννακάκη.
Για ξένη παραγωγή: «Στο χείλος του κόσμου» του Κλάους Ντρέξελ (Γαλλία).
* Βραβείο Διεθνούς Αμνηστίας: «Σαπουλτζού: Φωνές από το Γκελζί» των Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλαούντιο Καζάτσα, Κάρλο Πρεβόστι, Ντούτσο Σέρβι και Στέφανο Ζόγια (Ιταλία-Τουρκία).
* Βραβείο κοινού: Για ελληνική παραγωγή: «Ηθοποιοί - Ημερολόγιο σπουδής» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Για ξένη παραγωγή: «Με διαφορά τεσσάρων γραμμάτων Παιδιά στην εποχή του ΣΔΠΥ» του Ερλεντ Ε. Μο (Δανία).
* Βραβείο κοινού σε ταινίες κάτω των 45 λεπτών: Για ελληνική παραγωγή: «Κοινωνικό Ωδείο - Notes» της Θέκλας Μαλάμου και της Αλεξάνδρας Σαλίμπα.
Για ξένη παραγωγή: «Το αγόρι της πλαζ» του Εμίλ Λάνγκμπαλε (Βρετανία).
Πηγή: enet.gr
